Sayıca fazla olan küçük ve orta büyüklükteki girişimler; KOBİ’ler, maalesef ekonomiye yeterli katkı yapamamaktadırlar. Oysaki KOBİ’lerin özellikle e-ticaretteki performansı, Türkiye’nin yurt içi ticaretini ve ihracatını olumlu etkileyecektir.
KOBİ’lerin Genel Durumu
TUİK’in 2021 yılı verilerine göre toplam ücretli çalışanların %65’ini istihdam eden ve toplam girişimlerin %99,7’sini oluşturan KOBİ’ler (%90,83’ü mikro, %7,54’ü küçük, %1,32’si orta ölçekli), maalesef toplam cironun %46’sını, toplam üretim değerinin %37’sini ve toplam faktör maliyetiyle katma değerin %35’ini gerçekleştirmektedir.
İyzico tarafından hazırlanan Türkiye E-ticaret Ekosistemi (2022) raporuna göre e-ticaretin GSYİH içindeki payı, küresel ölçekte %5,7 iken Türkiye için bu pay, 2018’de %3,8, 2019’de %4,4, 2020’de %4,9, 2021’de %5,7 ve 2022’de %6’dır. Yine bu rapora göre küresel seviyede toplam perakende e-ticaretin toplam perakende satış içinde payı, 2022 yılında %22 iken Türkiye için bu pay, 2018’de %5,4, 2019’da %6,4, 2020’de %11,3, 2021’de %13,7 ve 2022’de %16,5’dir. PwC ve Amazon tarafından hazırlanan “Türkiye’deki KOBİ’lerin E-Ticaret Görünümü (Mayıs 2023)” raporuna göre bu pay, 2025 yılında %25 olabilir.
Türkiye E-ticaret Ekosistemi raporuna göre e-ticaret yapan toplam satıcıların %94,2’si olan mikro, %3,9’u olan küçük, %1,7’si olan orta ve %0,2’si olan büyük işletmeler, sırasıyla satış hacminin (TL) %3,4’ünü, %4,3’ünü, %16,9’unu ve %75,4’ünü gerçekleştirmekte olup satış hacmi (TL) artışı ise sırasıyla %15,6, %74,8 %82,8 ve %156,6 ile mikro, küçük, orta ve büyük ölçekli işletmelere aittir. Büyük ölçekli işletmelerin toplam işlem adedi içindeki payının az olması nedeniyle satış hacmi artışının “işlem adedi” artışı değil fiyat” artışı kaynaklı olduğunu ve diğerleri için ise “işlem adedi” kaynaklı artış olduğunu tahmin ediyorum.
TUİK’in 2021 yılı verilerine göre Türkiye’deki toplam girişimlerin sadece %2,8’i “ihracat” yapabiliyor. Bu “ihracat” yapabilen girişimlerin %94,2’si ise KOBİ’dir (%42,2’i mikro, %37,2’si küçük, %14,9’u orta ölçekli). Toplam ihracatın (USD) %30’u, KOBİ’ler tarafından yapılıyor (2013’te %36). Öte yandan toplam mikro girişimlerin %1,3’ü, toplam küçük girişimlerin %13,8’i, toplam orta girişimlerin %31,5’i ve toplam büyük girişimlerin %51,4’ü, “ihracat” yapabilmektedir. KOBİ’ler tarafından yapılan ihracatın yaklaşık %60’u ticaret ve %35’i sanayi sektörüdür.
Türkiye’deki KOBİ’lerin E-Ticaret Görünümü raporuna göre KOBİ’lerin %38’i, e-ihracat faaliyetlerinin toplam ihracat içerisindeki payının %05-%25 olduğunu belirtirken KOBİ’lerin %59’u, bu payın %25-%50 ve %3’ü ise bu payın 50-%100 olduğunu belirtmektedir.
KOBİ’lerin Sorunları
https://www.aboutamazon.eu/news/empowering-small-business web sitesine göre Avrupalı KOBİ’lerin %73’ü, e-ticaret yapabilmek ve mevcut e-ticareti geliştirmek için doğru “lojistik” çözümler sunulmasını ve doğru “lojistik” bilgilendirme yapılmasını belirtiyor. Ben, maalesef bunun gibi veri olmamasına rağmen, bu tespitin Türkiye için çok daha yüksek yüzdeler olduğunu tahmin ediyorum.
PwC ve Amazon tarafından hazırlanan Türkiye’deki KOBİ’lerin E-Ticaret Görünümü (Mayıs 2023) raporuna göre KOBİ’lerin %55’i, e-ihracat hakkında yeterli bilgiye sahip olmaması ve %30’u hem pazaryeri operatörlerinde gelişmiş lojistik olanakları olmaması hem de lojistik hizmetlerinin yavaşlığı ve zorluğu nedeniyle e-ihracat yapmadığını söylüyor. Bunların belirttiği lojistik ile ilgili önemli sorunlar, örneğin teslimat gecikmesi, gümrük işlemleri ve ürün iadesidir.
Türkiye’deki KOBİ’lerin E-Ticaret Görünümü raporuna göre KOBİ’lerin %76,8’inin, e-ihracat hakkında bilgisi yoktur. Yine bu rapora göre KOBİ’lerin %25,3’ü e-ticaret satışı yaparken e-ihracat yapan KOBİ’lerin oranı %4,1’dir (Avrupa’da KOBİ’lerin %40’ı e-ihracat yapıyor). E-ihracat yapan oranı, düşük olmasına rağmen önemli potansiyel olduğu söylenebilir. Öte yandan e-ticaret, Türkiye’de hızlı büyüyor ama e-ticaret yapan şirketlerin sahip olduğu ticaret bilgi ve deneyimlerini e-ihracat alanında niçin kullanamadığı sorgulanmalıdır.
E-ticaret, Enflasyonu Düşürebilir
https://www.aboutamazon.eu/news/empowering-small-business web sitesine göre Örneğin İtalya’da çevrimiçi fiyatlar, yüksek enflasyon dönemlerinde bile çok daha istikrarlıydı ve e-ticaretin yaygınlaşmasının etkisi olmasaydı son altı yılda enflasyon, 2023 yılına göre ortalama yüzde 5 daha yüksek olabilirdi. Çevrimiçi rekabet nedeniyle uygun fiyatları korumak ve hızlı teslimat yoluyla geniş ürün yelpazesini sunabilmek, enflasyonla mücadeleye yardımcı olan önlemlerdir. E-ticaret, daha düşük fiyatlara ve daha fazla kullanılabilirlik, çeşitlilik ve sunulan ürün çeşitliliğine daha hızlı erişimi kolaylaştırarak, konvansiyonel ticaretin üzerindeki rekabet etkisi ile fiyatların fazla büyümesini engelledi.
İtalya’da fiyatlar, “bir” puan arttığında e-ticaretin oluşan enflasyonu “-0,02” puan azaltması sayesinde, tüketimdeki artışa rağmen, İtalya’daki enflasyonun daha fazla büyümesi engellenmiştir. Eğer e-ticaretin yaygınlaşması sayesinde konvansiyonel satışlardaki fiyat artışına karşı böyle bir dengeleme olmasaydı İtalya’da son altı yılda enflasyon, 2023 yılına göre ortalama yüzde 5 daha yüksek olabilirdi.
E-ticaret, KOBİ’lerin Daha Fazla Ticaret ve Daha Fazla İhracat Yapmasını Sağlayabilir
Türkiye’deki KOBİ’lerin E-Ticaret Görünümü raporuna göre KOBİ’lerin %18,7’si, yakında e-ticaret satışı yapmayı ve %7,3’ü ise yakında e-ihracat yapmayı planlamaktadır. Ayrıca e-ihracat yapan KOBİ’lerin %35’i, gelecek dönemdeki e-ihracat satışlarında artış olacağına inanmaktadır.
E-ticaret İçin Doğru Lojistik Yapısı Gereklidir
Türkiye E-ticaret Ekosistemi raporuna göre toplam e-ticaret işlemlerinin %20’si olan “hizmet, turizm, seyahat” haricinde yaklaşık 4 milyar işlem adedi için lojistik hareketin, nakliye ve depolama, yapılması zorunludur. Bu lojistik hareket, özellikle KOBİ’ler tarafından e-ticaret satışı en fazla yapılan moda, aksesuar, elektronik, teknoloji, mobilya, züccaciye ve tuhafiye ürünleri için gereklidir.
Doğru lojistik çözümlerle desteklenen e-ticaret, KOBİ’lerin çok sayıda müşteriye erişmesini ve onlara ürün satabilmesini sağlar. Burada önemli olan, e-ticaret için mutlaka doğru lojistik çözümlerin sunulmasıdır. KOBİ’ler, doğru lojistik çözümlerle desteklenen e-ticaret sayesinde Türkiye’nin her noktasına her zaman ürünlerini satabilir ve ayrıca dünyanın her noktasına ürünlerini satarak e-ihracat yapabilir.
E-ticaretin artması ve e-ticaret yapanların gelişmesi, e-ticaret için yapılması gereken lojistik faaliyetlerin iyileştirilmesini ve hatta bugün uygulanmayan yeni lojistik çözümlerin geliştirilmesini sağlayacaktır.
E-ticaret, Doğru İş Yapmayı ve Gelişmeyi Sağlar
ABD ve AB gibi kalite bilincinin yüksek olduğu ve standardizasyonun önemli olduğu ülkelere e-ihracat yapan KOBİ’ler, hem kendilerini geliştirir hem de etkileşimde oldukları sektörlerin kalite bilincinin ve standardizasyon anlayışının gelişmesine katkıda bulunur.
E-ticaretin KOBİ’lere ekonomik fayda sağlamasının yanı sıra KOBİ’lerin etkileşimde olduğu sektörlerin gelişmesine ve dolayısıyla sosyoekonomik kalkınmaya da katkıda bulunmaktadır.
Doğru lojistik çözümlerin sunulması kadar önemli olan ise onların lojistik bilgi seviyesinin yükseltilmesi ve böyle onların lojistik okur yazar olmasının sağlanmasıdır. Lojistik bilgi seviyesinin yükseltilmesi, KOBİ’erin lojistik çözümlerin ne kadar doğru veya ne kadar yanlış olduğunu anlamasını diğer bir değişle onların lojistik okur yazar olmasını sağlayacaktır. Lojistik okur yazar olan KOBİ’ler, kendilerine sunulan lojistik çözümleri sorgulayabilecektir.
Türkiye’de e-ticaretin büyümesi, e-ticareti yapılan sektörlerin de büyümesini sağlayacaktır. Böylece e-ticaret büyümesi, Türkiye’deki ticaretin de büyümesini sağlayacaktır.
Çok daha fazla KOBİ’nin e-ticaret ve e-ihracat yapması, e-ticaretin ve dolayısıyla Türkiye’deki ticaretin ve e-ticaret ile etkileşen sektörlerin gelişmesini sağlayacaktır.
https://www.aboutamazon.eu/news/empowering-small-business web sitesine göre Örneğin İtalya’da e-ticaret ve dijital perakende tedarik zincirine yatırılan her 100 Avro karşılığında, dolaylı ve tetiklenen etkiler de dahil olmak üzere genişletilmiş tedarik zincirinde ilave 148 Avro yaratıldığını gösteriyor. Bu kanıt, dijital ticaretin İtalyan ekonomisi için önde gelen büyüme çarpanını nasıl temsil ettiğini gösteriyor.
Kaynaklar: