E-ticaret, özellikle Pandemiden itibaren Türkiye’de çok ilgi görüyor ve gelişiyor. Konvansiyonel (klasik) perakendeciler, mağazalarına ilaveten e-ticaret ile satış yaparken daha önce hiç perakende satış yapmamış KOBİ’ler ve hatta hiç ticari deneyimi olmayan bireysel kişiler, e-ticaret ile satış yapmaya başladı. E-ticaretin böyle gelişmesi, dolayısıyla e-ticaret için lojistiğe olan ihtiyacı da arttırıyor.
E-ticaret Lojistiği
Birçok yerde “lojistik” denilince akla ilk “nakliye” gelmesine veya “lojistik” “konuşulduğunda sadece “nakliye” konuşulmasına karşın https://www.eticaret.gov.tr/cevrimiciegitim/lojistik-entegrasyonu-36 bağlantısında görülebileceği gibi “E-ticaret Lojistiği Nedir?” sorusu için verilen “E-ticaret lojistiği, online alışveriş deneyimi sunan e-ticaret firmalarının envanterlerinin yönetimini, kontrolünü ve depolama işlemlerini yönetmeyi sağlayan bir süreçtir.” cevabında, “lojistik” denilince akla ilk “depolamanın” gelmesi ve “depo” vurgusu yapılması, beni çok mutlu etti (dürüst konuşmak “kıskananlar çatlasın” dedim.).
E-ticaret için lojistik; müşterinin sipariş vermesiyle başlar, depoda mal kabul, stoklama, toplama, paketleme, katma değerli işlemler gibi fulfillment operasyonları ile devam eder ve nihayetinde depodan direkt müşteriye (veya tüketiciye) adet bazlı teslimat (dağıtım) ile biten bir süreçtir (gerekirse iadeyi içerir).
Daha Fazla E-Ticaret, Daha Fazla Depolama İhtiyacı
E-ticaretin yüzde 90’nı, lojistik ve özellikle depolarda yapılan “fulfillment” işlemleridir. Ticaretin sanalı (e-ticaret) olur ama lojistiğin sanalı olmaz. E-ticaret için lojistik, sanal ticaretin yani e-ticaretin gerçeğe dönüştüğü süreçtir. Bu yüzden depoda yapılan “fulfillment” işlemler ve dağıtım, sanal satışın gerçeğe dönüşmesini sağlar.
Daha önce evinin odasını depolama amaçlı kullanan birçok bireysel kişi ve dükkanında veya atölyesinde küçük bir yeri depolama amaçlı kullanan birçok KOBİ, artık daha fazla depolama alanı ihtiyacı duyuyor ve hatta bunlar, kendisi yaptığı paketleme ve kargoya hazırlama gibi işlemleri de üçüncü şahıslara yaptırmak istiyor.
Ürünler, doğru depolanmalı ki hasarlanmasın, eksilmesin, kaybolmasın; stok yönetimi, doğru yapılmalı ki satış kaybına yol açan “stokta kalmadı” denilmesin; ürünler, doğru paketlenmeli ki depodan müşteriye giderken hasarlanma olmasın; ürünler, doğru paketlenmeli ki fazla kargo ücreti ödenmesin; ürünler, doğru toplanmalı ki müşteriye yanlış ürün (farklı renk, farklı ölçü, farklı özellik, az miktar vs.) gitmesin. Bütün bunlar, depolarda yapılır ve ekranda görüp sipariş ederek aslında sanal alım yapan müşteri, ancak sanal ticaretin gerçeğe dönüştüğü anda yani ürün, teslim edildiğinde tatmin olur.
Daha Fazla E-Ticaret, Daha Fazla Depo Alanı
E-ticaret, klasik perakendeye göre 3 kat daha fazla depolama alanına ihtiyaç duyabilir (kullanabilir).
CBRE firmasına göre her 1 milyar dolarlık e-ticaret satışı için 1,25 milyon ft2 (116.000 m2) ve Knight Frank firmasına göre ise her 1 milyar euroluk ilave e-ticaret satışı için ilave 1,36 milyon ft2 (126.000 m2) depolama alanı gerekebilir. Lojistik gayri menkulü konusunda uzman bu iki firmanın verileri esas alınırsa, Türkiye için her 30 Milyar TL’lik e-ticaret satışı için en az 120.000 m2 depolama alanı gerekebilir. Buna göre depolanan ve dağıtılan yaklaşık 550-600 milyar lira değerindeki e-ticaret ürünleri için Türkiye’de yaklaşık 2,2-2,4 Milyon m2 e-ticaret amaçlı depolama alanı olması gerekir. E-ticaret amaçlı bu kadar depolama alanı var mı? Normal ticaret için yokken e-ticaret için olmaması, gayet doğaldır.
Lojistik gayri menkul geliştirmede önemli firmalar arasında yer alan Prologis’in çalışmasına göre 1 Milyar dolarlık satışı olan klasik perakendeci, yaklaşık 30.000 m2 lojistik alana ihtiyaç duyarken 1 Milyar dolarlık e-ticaret satışı firma ise 93.000 m2 lojistik alana ihtiyaç duyabilir. Buna göre e-ticaret, klasik perakendeye göre 3 kat daha fazla depolama alanına ihtiyaç duyabilir (kullanabilir).
E-ticaret depolarında daha fazla çeşidin (SKU) çok fazla miktarda olması, e-ticaret depolarında çok daha fazla konveyör ve sorter gibi otomasyonun olması, e-ticaret depolarında (fulfillment) paketleme vb. işlemlerin daha fazla olması, çok daha fazla tedarikçiden mal kabul olması nedeniyle mal kabul alanlarının daha fazla büyük olması, çok daha fazla noktaya dağıtım yapılacak olması nedeniyle sevkiyat alanlarının daha fazla büyük olması ve klasik perakende satışlarındaki %8-%10’u iadeye karşılık e-ticarette %30-35 olan iadeler, e-ticarette daha fazla depolama alanı ihtiyacını ortaya çıkarmaktadır.
Lojistik gayri menkulü konusunda uzman CBRE tarafından yapılan çalışmaya göre dünyada yaşanan depolama alanı arzı azlığı, e-ticaretteki depolama alanı içinde geçerli olup e-ticaret şirketleri de ihtiyaçlarını kısa ve yakın dönemde karşılamak için ya alternatif depolama alanları bulmalı (yaratmalı) ve depolama alanı olabilecek farklı depolama amaçlı inşa edilmemiş gayri menkul alternatiflerini çeşitlendirmeli ya da ellerindeki depolama alanlarını daha doğru ve verimli kullanmalıdır. DepOrtak tarafından geliştirilen “Gri Depolama” çözümü, alternatif depolama alanlarının bulunmasını (yaratılmasını) ve depolama alanı olarak kullanılabilecek gayri menkul yerlerinin çeşitlendirilmesini sağlayacaktır.
Knight Frank raporuna göre şehir dışındaki büyük depolardan müşteriye çok daha yakın olmaya yönelik dağıtım modelini tercih edecek olan ticaret firmaları, 1 milyar Euroluk e-ticaret satış için 24.000 m2’lik şehir içi depolama alanını kullanabilir. DepOrtak, bunu “Son Kilometre Depolama” çözümü ile hayata geçirebiliyor.
E-ticaret için lojistik ve lojistiğin özelinde depolama, sanal ticaretin yani e-ticaretin gerçeğe dönüştüğü süreçtir.